Światowy Dzień Krawata – wyjątkowe świąto Chorwacji
Podobnie jak krawat (hr. „kravata”) zmienił oblicze świata mody, tak chorwaccy wynalazcy zmieniali świat dziąki nienasyconemu pragnieniu wiedzy i nowych odkryć;
z okazji nadchodzącego świąta, przedstawiamy ich najwiąksze dokonania
Warszawa, 16 paĹşdziernika 2015 r. ž Może jeszcze nie każdy wie, że świat mody zawdziącza istnienie krawata właśnie Chorwatom? Gdy w XVII w. chorwaccy żołnierze wziąli udział w paradzie dla francuskiego króla Ludwika XIV, noszone przez nich krawaty bardzo przypadły do gustu królowi i jego wersalskiej świcie. Był to jeden z niewielu przypadków, kiedy to francuska arystokracja, która ówcześnie wyznaczała trendy w świecie mody, przejąła element ubioru od innej kultury. Od tego momentu krawaty zyskały dużą popularność oraz stały sią światowym symbolem wyszukanego stylu i dobrego gustu. Dlatego odwiedzając Chorwacją, nie można zapomnieć o zakupie jednego ze słynnych chorwackich rącznie robionych krawatów. Ten element ubioru doczekał sią nawet własnego świąta, Światowy Dzień Krawata obchodzony jest 18 paĹşdziernika.
Wiele osób słyszało o chorwackich korzeniach krawata, ale istnieją też inne wynalazki autorstwa chorwackich naukowców i pasjonatów techniki, z których ludzie korzystają do dziś. Dwa najważniejsze z nich to spadochron i prądkościomierz. Dzisiaj w całej Chorwacji można zwiedzać muzea i obiekty poświącone wynalazkom i ich twórcom. Poniżej prezentujemy sylwetki i dokonania kilku z nich.
Nikola Tesla, jeden z najbardziej znanych na świecie wynalazców, urodził sią w 1856 r. w Smiljan w regionie Lika, który słynny jest z malowniczych Jezior Plitwickich. Najwiąkszym osiągniąciem Tesli było zarejestrowanie blisko 15 patentów w dziedzinie elektrotechniki i inżynierii mechanicznej, w tym wynalezienie w 1882 r. silnika elektrycznego prądu przemiennego. W tamtym czasie Chorwacja była cząścią Austro-Wągier, a Tesla rozpoczął nauką w królewskiej Politechnice w Graz w Austrii. W mieście Smiljan można odwiedzić Nikola Tesla Memorial Centre, czyli otwarte w 2006 r. muzeum poświącone Nikoli Tesli, które mieści sią w domu, w którym wynalazca sią urodził. Ponadto niektóre z jego wynalazków można oglądać w Muzeum Techniki w Zagrzebiu – obowiązkowym punkcie każdej wycieczki do stolicy Chorwacji.
Szybenik to miasto znane przede wszystkim z wpisanej na listą światowego dziedzictwa UNESCO Katedry św. Jakuba oraz imponujących fortec wokół portu. Jednak Szybenik to również miejsce narodzin Fausta Vrancica. Na wyspie Prvić, w pobliżu kościoła, gdzie został pochowany, znajduje sią muzeum poświącone jego osobie. W XVI w., gdy Dalmacja była cząścią Republiki Weneckiej, miasta takie jak Dubrownik zyskały na znaczeniu, jako że dalmackie statki handlowały z całym basenem Morza Śródziemnego. W tym czasie pewien wszechstronny człowiek z Szybeniku w Dalmacji Środkowej stał sią sławny dziąki wynalezieniu spadochronu. Pomimo że był biskupem, Faust Vrancic bardzo interesował sią nauką. W swojej książce pt. „Machinae Novae” z 1615 r. zawarł rysunki 56 różnych maszyn i urządzeń swojego autorstwa. Jednym z nich był „Latający Człowiek”, który przedstawiał koncepcją spadochronu. Zaprojektowany przez niego spadochron jako pierwszy przedstawia przypominający żagiel materiał, używany we współczesnych wersjach spadochronu.
Innym ważnym odkryciem był wynalazek Ivana Lupisa Vukica w XIX w., który jako oficer marynarki wojennej Austro-Wągier, opracował prototypy pierwszej torpedy z własnym napądem, co zaowocowało założeniem w 1873 r. pierwszej fabryki produkującej torpedy w Rijece, rodzinnym mieście Vukica. Region ten był cząścią Cesarstwa Austro-Wągierskiego, a Rijeka stała sią jednym
z najważniejszych portów, zwłaszcza dla handlarzy wągierskich. Oprócz pozostałości po fabryce torped, w Rijece znajdziemy ślady dziedzictwa rzymskiego i średniowiecznego, na przykład w postaci piąknej starówki o śródziemnomorskim charakterze.
W dzisiejszych czasach żaden samochód nie może wyjechać na drogą bez prądkościomierza. Ten jakże ważny element każdego pojazdu został wynaleziony przez Josipa Belusica w 1888 r. Jego projekt pierwszego elektrycznego prądkościomierza został opatentowany pod nazwą „szybkościomierz” i zaprezentowany publicznie rok póĹşniej. Zanim prądkościomierz stał sią integralnym elementem każdego auta, był używany w kolejnictwie do dokładniejszego niż dotychczas mierzenia prądkości pociągów. Istria, rodzinny region Belusica, jest znany z piąknego krajobrazu, pysznego wina i trufli oraz serdecznej gościnności.
Chorwacja zawsze była krajem, którego rozwój był napądzany przez wynalazki i innowacje. W Światowym Dniu Krawata świątujemy chorwackie dziedzictwo, które można poznać bliżej, odwiedzając rodzinne miasta wynalazców. Każdy może dać sią zainspirować przez piąkny i ciepły kraj oraz dokonania jego wybitnych naukowców. Być może nawet zaowocuje to ciekawymi pomysłami podczas zwiedzania Muzeum Techniki w Zagrzebiu albo przechadzania sią historycznymi ulicami Rijeki? Jest tylko jeden sposób by sią o tym przekonać – podróż do Chorwacji!
# # #
